ผักแว่น – สมุนไพร ผักแว่น ใช้ทำยาทาภายนอก

ชื่อสมุนไพร : ผักแว่น
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Marsilea crenata
ชื่อวงศ์ : Marsileaceae
สกุล : Marsilea
อณาจักร : Plantae
หมวด : Pteridophyta
ชั่น : Pteridopsida
อันดับ : Salviniales
ชนิด : M. crenata
ชื่ออื่น ๆ ของผักแว่น : ภาคเหนือ-อีสาน-กลาง ” ผักแว่น” / ภาคใต้ ” ผักลิ้นปี่ ”

สมุนไพร ผักแว่น เป็นเฟินน้ำชนิดหนึ่งซึ่งมีอายุนานหลายปี จะสามารถพบได้ทั่วไปในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เฟินชนิดนี้
จัดอยู่ในวงศ์ Marsileaceae สกุล Marsilea มีลักษณะเป็นเหง้าเถาเลื้อยไปตามผิวดินหรือผิวน้ำและโคลนเลน จะพบเจอได้ทั่วไปตามริมน้ำต่าง ๆ หรือบริเวณพื้นดินที่มีน้ำขังแฉะ สามารถนำมาทานเป็นผักสด มีคุณค่าทางอาหาร และยังมีสรรพคุณทางยาอีกมากมาย
เหตุที่เรียกว่าผักแว่นคงเป็นเพราะใบของมันมีลักษณะเป็นแว่น ๆ กลม ๆ ผักแว่นพอมีคนเริ่มนำมารับประทานจึงกลายเป็นผักที่มีคุณค่าทางอาหารและเป็นผักสมุนไพรอีกด้วย แต่หากผักแว่นไปปเกิดในนาข้าว ซึ่งเป็นที่รบกวนการเจริญเติบโตของข้าวในนาแล้วละก็
ผักแว่นจะตกต่ำกลายเป็นวัชพืชขึ้นมาทันที

ลำต้นของผักแว่น จะกลมและมีขนสีน้ำตาลอ่อน ๆ ปกคลุม ลำต้นอ่อนมีสีเขียว แต่เมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล

ส่วนใบ เป็นใบประกอบ มีใบย่อยทั้งสี่ใบ ใบเป็นรูปกรวยปลายมนเป็นรูปลิ่มดูคล้ายพัด มีเส้นใบแบบ dichotomous คล้ายบัวแฉก มีขนาดความกว้างประมาณ 0.6–1.5 เซนติเมตร ยาว 0.8–1.9 เซนติเมตร
โคนใบสอบ ขอบใบและแผ่นใบเรียบหรือหยักเล็กน้อย ไม่มีขน แผ่นใบจะงอกกออกจากตรงกลางตำแหน่งเดียวกัน 3–5 ใบ ทำให้ใบทั้งหมดรวมกันเป็นลักษณะกลม

ก้านใบ มีความยาว 4.5–15 เซนติเมตร ใบย่อยจะไม่มีก้านใบ มี Sporocarp ลักษณะรูปรีคล้ายเมล็ดถั่วเขียว ออกที่โคนก้านใบขณะอ่อนจะมีสีขาว เมื่อแก่จะเป็นสีน้ำตาลเข้มจนเกือบดำ

ดอกช่อ จะออกที่ซอกใบ มีขนาดเล็ก 2–3 ดอก กลีบดอกสีม่วง ผลแห้ง แตกได้

สรรพคุณของสมุนไพรผักแว่น

ผักแว่นสามารถนำมาปรุงเป็นยาใช้ภายนอก สามารถรักษาแผลเปื่อย แผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก โดยวิธีการ ให้ใช้ใบสดจำนวน 1 กำมือ นำมาล้างให้สะอาดแล้วจึงตำละเอียดแล้วจึงคั้นเอาน้ำทาบริเวณแผล

สมุนไพร,สมุนไพรผักแว่น,ผักแว่น,Marsilea Crenata,สมุนไพรช่วยสมานแผล,สมุนไพรเร่งการสร้างเนื้อเยื่อ,สมุนไพรระงับเชื้อแบคทีเรีย,สมุนไพรฆ่าเชื้อรา,สมุนไพรรักษาแผลอักเสบจากการผ่าตัด,สมุนไพรรักษาแผลในปาก,สมุนไพรรักษาแผลในลำคอ,สมุนไพรรักษาร้อนใน,สมุนไพรลดการกระหายน้ำ,สมุนไพรช่วยขับปัสสาวะ,สมุนไพรแก้ท้องเสีย,สมุนไพรลดไข้,สมุนไพรรักษาโรคปากเปื่อย,สมุนไพรลดอาการปากเหม็น
สารที่ออกฤทธิ์คือ กรด Madecassic,Asiatic acid และ Asiaticoside acid ซึ่งช่วยในการสมานแผลเป็นอย่างดีโดยการเร่งการสร้างเนื้อเยื่อที่เสียหาย และระงับการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย ที่ทำให้เกิดหนองและลดการอักเสบ

ใช้ผักแว่นโดยน้ำต้มจากใบสด น้ำที่ต้มจากผักแว่นจะมีรสจืดเย็นฝาดหวานเล็กน้อย สามารถสมานแผลในปากและลำคอได้ หรือจะดื่มเพื่อระงับอาการร้อนในกระหายน้ำ และเป็นยาขับปัสสาวะ หรือแก้ท้องเสียได้

ประโยชน์ที่ได้จากผักแว่น

ในภาคอีสานของประเทศไทย ชาวบ้านส่วนใหญ่ใช้ผักแว่นมากินเป็นผักสดกับน้ำพริก หรือจะใช้ทำเป็นเครื่องเคียงกับอาหารชนิดต่าง ๆ โดยสามารถนำมากินสดได้ทั้ง ใบอ่อน ทั้งก้านใบและยอดอ่อน
หรือนำมาปรุงเป็นอาหารรูปแบบอื่น ๆ อย่างเช่น แกงผักแว่น ผัดเผ็ดหมูผักแว่น ส่วนในประเทศอินโดนีเซีย โดยเฉพาะในเมืองสุราบายานั้นได้นำผักแว่นเสิร์ฟพร้อมกับมันเทศและเพเซล (Pecel) ซึ่งเป็นซอสเผ็ดทำจากถั่วลิสงของอินโดนีเซีย
ชาวเขาเผ่าเมี่ยน (เย้า) ใช้ผักแว่นทั้งต้น ต้มน้ำดื่ม เพื่อแก้เจ็บคอ แก้เสียงแหบ

คุณค่าทางโภชนาการ

ผักแว่น คุณค่าทางโภชนาการต่อ 100 ก. (3.5 ออนซ์) พลังงาน 150 kcal 630 kJ ให้พลังงาน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน โปรตีน แคลเซียม เหล็ก ฟอสฟอรัส นอกจากนี้ยังอุดมด้วย เบต้า-แคโรทีน, วิตามิน B1, B2, C และ ไนอาซีน

ไขมัน 1.2 ก.
โปรตีน 1 ก.
แคลเซียม 37 mg 4%
เหล็ก 3.5 mg 28%
ฟอสฟอรัส 66 mg 9%

สมุนไพร จาก Thaiherbtherapy.com